Hesabın nasıl yapıldığı net değil. Ama ortada somut bir gerçek var. Bankalar yine suçlanıyor. Ülkenin başbakanı, oda başkanları, tüketiciler bankaları kredi vermemekle, verse bile haksız komisyon ve fahiş faiz almakla ya da yasa dışı aidat geliri sağlamakla eleştiriyor. Tüm bu tartışmaların sadece Türkiye'de olduğunu sanmayın... Bankacılık, küresel anlamda ciddi bir imaj erozyonuyla karşı karşıya. Amerika'da tüketicilerle bankalar arasında çok ciddi bir savaş yaşanıyor. Obama yönetimi, bankalar ve diğer kredi kuruluşlarına karşı Tüketici Finansal Koruma Ajansı oluşturmak niyetinde. Bankalarsa bireylere ve ailelerine kalkan olması hedeflenen böylesine bir oluşuma şiddetle karşı çıkıyor. Kurulabilmesi halinde ajansın en büyük hedefi, bankaların aldatıcı taktiklerine karşı tüketici haklarını korumak olacak. Özellikle son krizi tetikleyen konut kredileriyle ilgili anlaşmalar öncelikle ele alınacak. ABD Konut ve Kent Kalkınma Başkanlığı'na göre, Amerikalılar tam olarak anlamadıkları anlaşmalara, yılda yaklaşık 55 milyar dolar harcıyor. Bu nedenle ajansın kurulmasını savunanlar, Amerikalıların harcamalarında en büyük kalemi oluşturan konutla ilgili tüm anlaşmaların anlaşılabilir olmasını istiyor. Ajansın fikir annesi Harvard Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Elizabeth Warren. Ajans kurulursa başına da onun getirilmesi bekleniyor. Warren'ın geçen ay kongrede yaptığı konuşmanın özetiyse şöyle: "Tüketiciyi kapmak için savaşan kuruluşların kullandığı teşvik edici reklamlarla belirsiz rakamlar arasında oldukça büyük farklar var. Asıl fesatlık, çoğu zaman satır aralarında gizli kalıyor. Finans kurumları tüketiciyi bilgilendirmekten çok, mümkün olduğu kadar bilgilendirmemeyi hedefliyor. 1980'lerde tek sayfa olan kredi kartı sözleşmesi bugün 30 sayfadan fazla. Satır aralarında gizli olanları ben bile bazen anlayamıyorum." Ajansın kurulmasını isteyenler, kriz nedeniyle canı yanmış Amerikan halkını da arkasına almış durumda. Bankacıların hesapsızca aldığı riskler nedeniyle milyonlarca Amerikalının batma noktasına geldiğini savunan bu kesim, yeni bir krizin yaşanmaması için bankacılık sektörünün daha şeffaf bir noktaya gelmesi gerektiğini düşünüyor. Bankalarsa tüketicileri savunmayı hedefleyen yeni oluşuma karşı savaş açmış durumda. Times yazarı Edmund Andrews durumu şöyle özetliyor: "Bankalar ve kredi kurumları, Obama'nın önerisini etkisiz hale getirmeyi öncelikli hedef olarak belirledi." The New York Times yazarı Bob Herbert'e göreyse banka ve kredi kuruluşlarının dünyada en son isteyeceği şey, adil bir piyasa... Herbert bu nedenle Tüketici Finansal Koruma Ajansı'nın yeterince hızlı oluşturulamadığını söylüyor ve ekliyor: "Bu sektör, vergi mükellefleri ve sıradan müşterileri, gelecekte olası benzer bir perişanlıktan kurtarmayı hedefleyen bir ajansın oluşturulmasına karşı mücadele veriyor. Kendilerini kurtarmış olan vergi mükelleflerinin sırtından elde edilecek kuşkulu karlardan oluşan yepyeni bir altyapının oluşturulması için kredi kartı faiz oranı ve sömürüye dayanan ücretlerin artırılması için her türlü yolu denedikleri bir kapışma içindeler." Amerika'nın gündemine oturan ajansın kurulması şimdiden eylül ayına sarkmış gibi görünüyor. Tartışmalar Türkiye'dekilere benzese de suçlamalar daha sert ve acımasız. Yeni yönetim, bankacıları köşeye sıkıştırmış durumda. Basının kalemindense deyim yerindeyse kan damlıyor. Türk bankacılar, Amerikalı meslektaşlarına göre daha avantajlı konumda. Son krizden hasarsız çıkmaları işin maddi boyutunu hallettiklerini gösteriyor. Ancak işin bir de manevi boyutu yani imaj erozyonu var. Eleştirenlerin Türk bankacıları dinlemesi, bankacılarınsa özellikle maliyet kalemlerini daha iyi anlatması gerekiyor. Bunun için tüm sektörü kapsayacak bir iletişim stratejisi ile "yeni bir bankacılık imajı"na ciddi derecede ihtiyaç var. Hele hele batık bankacılar Halis Toprak ve Hayyam Garipoğlu hala bu kadar gündemdeyken... SEFER LEVENT-REFERANS