Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nda (VOB) yeni bir enstrüman olarak İMKB-30 hisselerine dayanan tek hisseye dayalı vadeli işlem kontratlarının (single stock futures), nerede işlem göreceği tartışmaları bitmeden şimdi de işlem görmeye başlayınca yaratacağı sıkıntılar gündeme geldi. Piyasa yorumcuları, İMKB-30'un ağırlıklı olarak yabancının elinde olmasından dolayı, bu kontratların fiyatlarının belirlenmesinde sorunlar olabileceğini ileri sürüyor. "VOB iyi, güzel ama single stock'lar sorun yaratır" diyen yetkililer, yabancının kontrat fiyatlarını belirlemesinden endişe ediyor. Bu endişeleri yersiz bulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Başkanı Hüseyin Erkan ise, spot piyasada da böyle bir sorun olduğunu ancak işlerin yürüdüğünü söylüyor. Erkan single stock'ta, iki piyasanın birbirini etkilemesinin, iki ayrı kurum tarafından bunların yürütülmesinin ve gözetim problemlerinin sorun yaratabileceğinin altını çiziyor. Bu konuda Erkan'a katılan VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez de "single stock'la ilgili asıl kaygının gözetim mekanizmasında olduğuna dikkat çekiyor. Dönmez, Sermaye Piyasası Kurumu'nun (SPK) gözetim konusunda tecrübeli olmadığını belirterek "Gözetimi SPK'ya bırakırsak, manipülasyon olmayan bir şeye manipülasyon denilebilir" diyor. Asıl sorun piyasaların ikilemesi Aylardır nerede işlem göreceği hala netleşmeyen tek hisseye dayalı vadeli işlem kontratlarında yabancı yatırımcının fiyat belirlemesi probleminin önemsiz olduğunu kaydeden İMKB Başkanı Hüseyin Erkan, "Spotunda sorun yoksa future'unda neden olsun? Yabancı fiyatı belirlese ne olur? Sağlıklı bir fiyat oluşmaz diyolar. Spotta da aynı şey var" diye konuştu. Konuyla ilgili başka sorunların olduğunun altını çizen Erkan, iki piyasanın etkileşiminin problem yaratabileceğine dikkat çekti. Bu yöndeki çekincelerini SPK'ya ilettiklerini ifade eden Erkan, şunları söyledi: "Orada oluşan fiyatların bizim piyasaları etkilemesiyle ilgili bazı çekincelerimiz olduğunu SPK'ya söyledim. Yerli fiyatı belirler yabancı belirler gibi sıkıntılar olmaz. Bugüne kadar kimse bunu sorun etmediyse, future ya da vadelide belirlenmesinin nasıl sakıncası olur? Asıl problem şu: İki ayrı piyasa olduğu zaman ikisi birbirinden bağımsız fiyat belirlemek durumunda kalacaklar. Burda çeşitli sorunlar olabilir. Piyasaların birbirlerini ikilemesi gözetim sorunları, oradaki yapılacak hareketin burayı, burdakinin orayı etkilemesi gibi sorunlar olabilir. İki ayrı kurum tarafından bunların yürütülmesinde belli sakıncalar olabilir. Bu konuda SPK'nın çözümünü bekliyoruz". Atılan taş ürkütülen kurbağaya değmez Hisseler yabancının elinde diye bu piyasanın işlevsiz hale getirilmemesi gerektiğini savunan VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönem ise atılan taşın ürkütülen kurbağaya değmeyeceğini söyledi. "Bu işin doğası böyle" diyen Dönmez de asıl kaygısının tek hisseye dayalı kontratların gözetimini kimin yapacağı olduğunu söyledi. Şu anda İMKB ve VOB olmak üzere iki tane gözetim sistemi var diyen Dönmez, "İkisinin çalışma mantığı farklı. Cross check yapılabilecek. Esas problem ise gözetim sistemlerinin iletişiminin iyi olması. Gözetim sistemi çok iyi de olsa ben o piyasa verilerini alamıyorsam, onlar da benim verilerimi alamıyorsa bu problem" diye konuştu. SPK'nın bu işin senkronizasyonunu yapacağını ancak SPK'nın düzenleyici otorite olduğu için piyasa dinamiklerini iyi yapamayacağını kaydeden Dönmez, "SPK'ya bırakırsak işi, gerçekten manipülasyon olmayan bir şeye manipülasyon diyebilirler. Çünkü SPK bu konuda tecrübeli değil. Bu hatanın yapılmaması için gerçek zamanlı olarak, İMKB ve ve VOB'da gözetilmesi lazım" diye konuştu. SPK için bu sürecin bir geçiş dönemi olacağını belirten Dönmez, bu sürecin de bir kaç yıl alabileceğini ifade etti. Tek hisseye dayalı kontratlarda işlem görecek 10 hisse yerine 2 tane seçilebileceğine dikkat çeken Dönmez, "Sadece en likit 2-3 hisse seçilebilirdi. Biz likidite nasıl ona göre hareket edelim dedik. Hala öyle düşünüyorum. Sistemi teknik olarak kaldırır mı kaldırmaz mı, bunu da test etmek lazım. Bu 2-3 hisseyle yola çıkabilirdik" dedi. Single stock endişe verici İMKB'nin çok büyük kısmının yabancıların elinde olduğunu ve çok kontrol edilebilir borsa olduğunu belirten piyasa uzmanları ise yabancıların piyasada fiyat belirlemesinin sorun yaratacağını kaydediyor. Halka açık kısmının yüzde 90'ı yabancının elinde olan bir şirketin forwardı, kontratı ya da opsiyonunun nasıl yapılacağını soran uzmanlar, "VOB güzel ama tek hisse senedi kontratları endişe verici olabilir" kaygısını taşıyor. EBRU TUNCAY/ REFERANS