ÜZEYİR DOĞAN / PARA DERGİSİ Bankalar yeni bir yükselişin fitilini ateşleyebilir GEÇEN yıl şubat ayında İngiltere’de Northern Rock’ın kamulaştırılmasıyla etkileri iyiden iyiye hissedilmeye başlayan bankacılık sektörü krizi eylül ayında ABD’de Lehman Brothers’ın iflasını istemesiyle tavan yapmış, sadece bu ülkelerde değil tüm dünyada bankacılık sektörü sorgulanmaya başlamıştı. Güven krizi had safhaya çıkarken, bir taraftan ABD ve Avrupa kökenli dünyanın en büyük bankalarının akıbeti konuşuluyor, diğer taraftan bazı ülkelerde mevduat garantisi arttırılıyor, bazılarında ise mevduata tam güvence verilmeye başlanıyordu. Bu gelişmeler Türkiye’de de büyük endişe yaratmış, başta mudiler olmak üzere hemen herkes Türkiye’deki bankalara da endişeyle bakmaya başlamıştı. İşte böyle bir dönemde okuyuculardan gelen yoğun istek üzerine biz de sistemdeki 46 bankayı mercek altına almış, birçok kritere göre bankaların durumunu analiz etmiştik. Sonunda ulaştığımız sonucu da iddialı bir başlıkla siz okurlarımızla paylaşmıştık. 12 Ekim 2008 tarihli sayımızda kapaktan duyurduğumuz haberin başlığı “Merak etmeyin! BANKALARIMIZ SAĞLAM” şeklindeydi. Aradan tam sekiz ay geçti, bankalarımız bu krizi en az hasarla atlatmayı başardı. Bankaların varlığını sürdürüp sürdüremeyeceğine dair endişeler dip yaparken, son dönemin moda sorusu banka hisselerindeki yükselişin devam edip etmeyeceği oldu. Bu nedenle bu haftaki sayımızda İMKB’de işlem gören bankaları mercek altına almaya karar verdik. Ancak İMKB özeline geçmeden önce hem global ölçekte hem de yerel bazda sektörün durumunu incelemenin faydalı olacağını düşündük... ABD TOPARLANMA ÇABASINDA ABD’de Lehman Brothers’ın iflasına izin verilmesinin ardından yaşanan şoktan çıkarılan ders, bir daha “büyük” olarak nitelendirilen bankaların iflasına izin verilmeyeceği oldu. Bu nedenle her zor duruma giren banka ya da diğer finansal kurumlara devlet desteğinin hızla ulaştırıldığını gördük. Başta TARP olmak üzere hazırlanan planlar ve bankalara sağlanan destekler sonrasında ABD’de bir süredir sektörün nefes almaya başladığı görülüyor. Sektörün nefes almaya başladığının en önemli göstergesi de 2008 sonlarında kilitlenen kredi piyasasının yeniden canlanmaya başlaması. Henüz kriz öncesinin çok uzağında olsalar da, banka hisselerinde de bu durum etkisini göstermeye başladı. S&P Banka endeksi de bize tam olarak bunu söylüyor. Önemli bir sıçrama kaydedilmiş olsa da henüz ABD’de bankacılık sektörü normalleşebilmiş değil. Grafikte, S&P banka endeksinin 2007 yılındaki zirve seviyelerinden başlayıp 2009’un başlarında yaptığı dip seviyelere kadar geçen ve sonrasındaki toparlanma çabasını içeren süreç görülüyor. 2007’de 400 civarlarında bulunan endeks, 2009’un hemen başlarında 50’li seviyelere kadar sert bir düşüş gösterdi. Bu grafik, ABD’deki finansal krizin derinliğinin anlaşılması açısından önemli. Grafikte görülen zirve sevilere yeniden ulaşılması belki de 4-5 yıllık bir zaman alacak. Bunu şimdiden kestirmek zor. Grafiğe teknik açıdan baktığımızda, olası gerilemelerde 100 seviyesinin altına sarkılmasının sıkıntıları yeniden gündeme getireceği anlaşılıyor. Fakat endeksin bu seviyelerde destek bulması durumunda yeni bir yükselişin de sinyalleri alınacaktır. Toparlanmanın devamının gelmesi ve yeni bir trend yakalanabilmesi için ise yukarıda 125-130 seviyelerinin aşılması gerekecektir. Her ne kadar ABD’de bankaların endeksler üzerindeki ağırlığı geçmiş dönemlere göre azalmış olsa da finansta istikrarın sağlanması diğer sektörleri de olumlu etkileyecektir. Bu nedenle bu endeksteki hareketlerin yakından izlenmesi gerektiğini düşünüyoruz. ABD’de bankacılık sektörüne dair umut uyandıran gelişmelerden biri de “stres testi” sonucunda büyük ölçekli bankaların hisse ihracı yoluyla sermaye yeterlilik rasyolarında düzeltmeye gitmesi. Stres testinin eksiklikleri ya da senaryonun zayıflığı eleştiri konusu olsa da en azından içinde bulunulan durumdan daha kötü senaryolara karşı bir ön hazırlık olması açısından sektöre katkı sağladığını düşünüyoruz. Diğer taraftan birçok bankanın da TARP’tan alınan kaynakları ödeme hazırlığında olması da piyasaya heyecan veren diğer bir gelişme. AVRUPA TAM BİR KARA KUTU ABD’de bankacılık sektörüne ilişkin olumlu senaryolar üretiliyor. Ancak Avrupa bankacılık sektörünün durumu tam bir muamma. Başta Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerinde tehlike çanları çalarken, Avrupa’nın genelinde de şeffaflık sorunu yaşandığını düşünüyoruz. Lehman Brothers’ın iflasının ardından bölge bankalarında da ciddi bunalımlar yaşanırken, piyasaların düzelmeye başlamasıyla birlikte bu sorunların, geri plana atıldığını gördük. Avrupa bankacılık sistemine dair endişelerin ne ölçüde haklı olduğuna dair ilk bilgileri de yılın ikinci yarısının başlarında açıklanmaya başlanacak olan ilk yarı bilançolarında görme imkanımız olacak. Bu verilerin endişeleri haklı çıkaracak şekilde gelmesi finansal piyasalarda Avrupa kaynaklı yeni bir dalganın yaşanmasına neden olabilir. Bu nedenle yatırımcıların önümüzdeki aydan itibaren Avrupa’dan gelecek banka bilançolarını dikkatle takip etmelerini öneriyoruz. Geçenlerde Avrupa Merkez Bankası’ndan da bölgenin bankacılık sistemine dair endişe verici açıklamaların geldiğini hatırlatmak istiyoruz. Buradan yapılan açıklamada resesyonun devam etmesi durumunda Avrupa’da 2010 yılında yeni bir bankacılık krizi doğabileceği vurgulandı. TÜRK BANKALARI YENİDEN ATAĞA GEÇEBİLİR Global krizden bankacılık sektörü açısından en az hasarla çıkmayı başaran ülkelerden biri de şüphesiz Türkiye. Bunda 2001 krizinden alınan derslerin büyük katkısı olduğunu düşünüyoruz. Elbette sektörde de krizin etkileri hissedildi ve hissedilmeye de devam ediyor. Yıllık bazda baktığımızda, gerek aktif karlılığında gerekse özkaynak arklılığında önemli oranlarda düşüşler yaşandı. 2007 yılının başlarında başlayan bu düşüşte ilk önemli tepkiyi bu yılın ilk 3 aylık bilançolarında gördük. Bu tepki özellikle aktif karlılığı oranlarında daha net hissedildi. Bu da sektöre dair umut veren bir gelişme. Geçen yılın aynı dönemine göre karlılıktaki bu artış tabloda da net bir şekilde görülüyor. 2008’in ilk çeyreğinde yaklaşık 3.8 milyar TL olan sektörün toplam karı, bu yılın aynı dönemde 5 milyar doları aştı. Bu artışın büyük bir çoğunluğu mevduat bankalarınca sağlanmış görünüyor. Aslan payını kamu bankalarının ve yabancı sermayeli bankaların alması ise dikkat çekici. Bankacılık sektöründe karlılık Net dönem karı (Milyon TL) Mart 2008 Mart 2009 Mevduat bankaları 3.583 4.730 - Kamu bankaları 943 1.421 - Özel bankalar 2.322 2.564 - Fondaki bankalar 24 20 - Yabancı sermayeli bankalar 295 725 Kalkınma ve yatırım bankaları 215 278 Toplam 3.798 5.008 Bankaların karındaki artışta faiz oranlarındaki düşüş önemli ölçüde etkili oldu. Kaynakların kısa vadeli ve faiz oranlarındaki düşüşe daha hassa olması, buna karşılık önceki dönemlerde fonların uzun vadeli ve daha yüksek faiz oranlarından kullandırılması karlılığı olumlu etkiliyor. Karlılığı olumsuz etkileyen en önemli gelişme ise kredi stokunun önceki yıllara göre azalması ve takipteki kredilerin artıyor olması. Mevduatın krediye dönüşme oranına baktığımızda, Mart 2009’da önceki yılın aynı dönemine göre 2 puanlık düşüşle yüzde 79’a gerileme olduğunu, toplam krediler içinde takipteki krediler oranının yüzde 3.1’den 4.5’e çıktığı görülüyor. Özelikle sermaye yeterlilik rasyosunun uluslararası ortalamaların üzerinde olması, Türk bankacılık sitemini krize karşı dirençli kılmıştı. Krizin başlamasıyla birlikte bu oranda düşüşler olsa da son iki çeyrekte bu oran tekrar artış gösterdi ve kriz öncesine, Aralık 2007 rakamlarına dönüş sağlandı. Bankacılık sektörünün mali yapısının sağlıklı olması, kriz sürecinde hisse fiyatlarındaki düşüşün ABD’ye göre daha sınırlı olmasını ve toparlanma hızının da daha yüksek olmasını sağlıyor. İlk verdiğimiz grafiği hatırlayacak olursak, ABD’de bankacılık endeksi 400’lerden 50’lere kadar yani yaklaşık yüzde 85 gerilemiş, dipten başlayan tepkide de bu düşüşün sadece yüzde 20 civarında bir kısmı telafi edilebilmişti. İMKB’de işlem gören bankaların oluşturduğu bankacılık endeksine baktığımızda ise düşüşün yüzde 70 civarında kaldığını, başlayan tepkide de toplam kaybın yüzde 40’nın geri alındığı görülüyor. BENKA ENDEKSİ NE SÖYLÜYOR? İMKB’de işlem gören bankalara tek tek bakmadan önce genel olarak sektördeki gelişmelerin fiyatlara nasıl yansıdığına bakmakta fayda var. Bunun için İMKB’de işlem gören 13 mevduat bankası, 2 katılım bankası ve 2 kalkınma bankasından oluşan bankacılık endeksinin seyrine bakmakta fayda var. Bankacılık endeksinde kriz öncesi zirve seviyelerden başlayan düşüş, 2009’un hemen öncesinde dip yapmış ve ardından 2009 mart ayında bu dip seviyeler bir kez daha test edilerek kriz sürecindeki en önemli tepki gerçekleşti. Bu tepki, toplam düşüş göz önüne alındığında, fibanocci analizde önemli bir seviye olan yüzde 38.2’ye kadar devam etti ve bu seviyelerde bir dirençle karşılaşıldı. Bu son tepkiyi diğerlerinden ayıran en önemli göstergelerden biri de bu süreçte fiyatların ilk defa 200 günlük üstsel ortalamanın üzerine kalıcı bir şekilde çıkmış olması oldu. Daha önce 2008 ağustos ve eylül aylarında fiyatlar bu seviyelerde güçlü bir dirençle karşılaşmış ve ardından tekrar sert düşüşler gelmişti. Son duruma teknik olarak baktığımızda, endeksin 80 bin seviyesinde önemli bir dirençle karşılaştığı görülüyor. İlerleyen günlerde bu seviye aşılamadığı sürece düzeltme boyutunun artma ihtimali artacaktır. Teknik olarak baktığımızda da 65 bin seviyesine kadar olacak bir geri çekilme, oluşan stresin atılıp endeksin yeniden güç toplayarak ikinci bir çıkış hareketi başlamasına katkıda bulunabilir. 65 binin seviyesinin altına inilmesi durumunda ise geri çekilme düzeltme boyutunu aşıp yeniden 50 binli seviyelere kadar bir düşüşün önünü açabilir. Yukarı yönlü hareketin yeniden başlayabilmesi içinse ilk olarak 75 binin aşılması beklenmeli. Bu doğrultuda, endekste ağırlığı olan bankalardan oluşturulması düşünülen bir portföy için izlenmesi gereken strateji, 75 binin aşılması durumunda ya da olası gerileme beklenerek 65 bin-70 bin aralığında kademeli alım yönünde olmalıdır. 75 binin üzerinde alınacak pozisyonlarda istenilen hareketin gerçekleşmemesi durumunda 73 bin 500, ikinci koşulda ise 65 binin altında zarar kesilmelidir. Global piyasalardaki yükseliş hareketinin devam etmesi durumda banka endeksinde izlenecek ilk direnç 80 bin, üzerinde ise 87 bin ve 97 bin seviyeleridir. KRİZDEN NE KADAR ETKİLENDİLER? Global krizin etkilerinin iyiden iyiye hissedilemeye başladığı 2007 kasım ayının başından 11 Haziran 2009’a kadar geçen süre sonucunda kayıpların bir kısmı telafi edilse de gelinen son durumda dahi kayıp oranı ortalama yüzde 40 civarında. Bu, bazı banka hisselerinde yüzde 60’ı aşan rakamlara ulaşıyor. Tabloda değişimi artı rakam olan Denizbank ve Finansbank’ta, halka açıklık oranının çok sınırlı olmasından kaynaklanan özel bir durum söz konusu. Bu nedenle bu rakamlar göz ardı edilebilir. BANKALAR 01.11.2007 11.06.2009 yüzde Fark TL yüzde Fark $ ŞEKERBANK 4,43 1,60 -63,89 -72,34 T. EKONOMİ BANKASI 2,94 1,08 -63,31 -71,89 ALTERNATİFBANK 2,23 1,01 -54,62 -65,23 VAKIFLAR BANAKSI 4,21 1,93 -54,20 -64,91 TEKSTİLBANK 1,70 0,83 -51,05 -62,50 ASYA BANAK 3,70 1,89 -48,93 -60,87 FORTİS 2,37 1,22 -48,59 -60,61 YAPI KREDİ 3,84 2,19 -42,93 -56,27 Banka Endeksi 127.204 74.430 -41,49 -55,17 GARANTİ 6,48 3,86 -40,42 -54,35 AKBANK 10,10 6,30 -37,63 -52,21 ALBARAKA TURK 2,51 1,57 -37,55 -52,16 HALKBANK 8,51 5,50 -35,37 -50,48 TSKB 1,58 1,02 -35,36 -50,48 İŞ BANKASI C 6,62 4,46 -32,61 -48,37 T. KALKINMA BANKASI 5,53 4,24 -23,37 -41,29 FİNANSBANK 4,90 5,15 5,01 -19,54 DENİZBANK 6,15 8,60 39,79 7,10 Banka Adı 11.06.2009 Yıllık Fark yüzde Yılın Düşüğü Yılın Yükseği PD/DD F/K Net Dönem Karı AKBANK 6,30 +34,11 3,41 6,90 1,65 11,14 618.167.000 ALTERNATIFBANK 1,01 +31,17 0,60 1,09 0,76 5,13 23.213.000 DENIZBANK 8,60 +106,31 3,6 9,75 2,86 18,36 71.579.000 FINANSBANK 5,15 +21,46 3,92 5,65 2,42 13,23 297.090.000 FORTIS BANK A.S. 1,22 +64,38 0,62 1,33 0,67 8,05 59.740.000 GARANTI BANKASI 3,86 +47,69 1,88 4,04 1,58 8,28 650.763.000 T. HALK BANKASI A.S. 5,50 +21,38 3,06 6,38 1,44 6,24 364.855.000 IS BANKASI (C) 4,46 +22,41 2,68 4,92 1,39 8,73 605.830.000 SEKERBANK 1,60 +59,08 0,74 1,80 0,78 6,27 44.253.000 T. EKONOMI BANKASI 1,08 +31,71 0,52 1,19 0,73 6,85 84.176.000 TEKSTILBANK 0,83 +68,75 0,36 0,91 0,74 26,05 7.219.000 T. VAKIFLAR BANKASI 1,93 +62,39 1,04 2,33 0,79 5,58 294.214.000 YAPI VE KREDI BANK. 2,19 +3,33 1,46 2,56 1,29 9,09 493.146.000 KATILIM BANKALARI ALBARAKA TURK 1,57 +59,41 0,89 1,65 1,34 6,09 30.300.000 BANK ASYA 1,89 +61,21 0,94 1,99 1,16 6,43 52.655.000 KALKINMA VE YATIRIM T.KALKINMA BANKASI 4,24 +53,63 2,79 4,70 1,37 20,74 10.039.000 T.S.K.B. 1,02 +9,78 0,61 1,18 0,63 4,06 34.094.000 BANKACILIK ENDEKSİ BANKA (ENDEKS) 74430,72 +31,89 42189,26 79548,05 İMKB’de işlem gören bankaların 2009 yılı içindeki performansları ve bazı önemli kalemlerinin yer aldığı tabloları, bir fikir vermesi açısından hazırladık. Asıl amacımız, bu bankaların her birine tek tek bakmak yerine özellikle İMKB-30 içerisinde yer alan ve hem bankacılık sektörünün hem de İMKB’nin tamamının lokomotifi konumunda olan bankalardan ön plana çıkanlara daha yakından bakmak... VAKIFBANK’TA PRİM POTANSİYELİ YÜKSEK Bahsettiğimiz 6 büyük bankaya fiyat/kazanç (F/K) oranı ve piyasa değeri/defter değeri (PD/DD) açısından baktığımızda, en cazip görünüm Vakıfbank’ta. Bununla birlikte hisse, 2007 yılında gördüğü 4.5 YTL seviyelerinin çok çok altında 2 YTL seviyelerinden işlem görüyor. Vakıfbank’ın negatif görünen yönü ise özsermaye karlılığının diğer bankalara göre düşük kalması. Buna rağmen Vakıfbank’ın prim potansiyelinin yüksek olduğunu düşünüyoruz. Bankaların teknik analizlerine geçmeden önce bir kere daha hatırlatmak istiyoruz ki, bu hisseler endeksle korelasyonu yüksek olan hatta endekse doğrudan yön veren hisseler. Bu nedenle global ekonomideki gelişmeler bu şirketlerin fiyatlarını doğrudan etkileyecektir. Bu nedenle aşağıda yer alacak analizleri, en başta verdiğimizi S&P banka endeksi analizi ve İMKB banka endeksi analiziyle birlikte düşünmeniz faydalı olacaktır. Vakıfbank’ın teknik görünümü, banka endeksinin görünümüyle neredeyse bire bir örtüşüyor. Burada düşünülen alımlarda banka endeksinde önerdiğimiz strateji izlenebilir. Olası gerilemelerde 1.70-1.80 aralığında maliyet yapılarak, yeni bir yükseliş hareketi izlenebilir. Yapılacak alımlarda 1.65’in altına sarkmalarda zarar kesilerek beklemeye geçilmeli, satış hedefi olaraksa 2.15-2.35 aralığı takip edilmelidir. GARANTİ GÜÇLÜ DURUŞUNU KORUYOR İMKB’de ağırlığı en yüksek hisse olan Garanti Bankası’nın, endekse yön vermesi açısından da sürekli izlenmesi gerekiyor. Aktif büyüklüğü bakımından İş Bankası’nın hemen ardında yer alan Garanti, 2009’un ilk çeyreğinde sağladığı 650 milyon TL’lik karla İMKB’de işlem gören bankalar arasında zirveye oturdu. Garanti Bankası, güçlü duruşunu mart başlarında başlattığı yükselen trendi devam ettirmesiyle de gösteriyor. Global ekonomik gelişmelere hassasiyeti yüksek olan hissede yeni bir yükselişin başlayabilmesi için ABD’de Dow Jones endeksinin 8 bin 800 seviyesinin üzerinde kapanışlar yapması gerekecektir. Alım için olası gerilemelerde 3.70 ve altındaki seviyeler beklenmeli; düşüşün devam etmesi durumunda ise 3.50’nin altında zarar kesilmelidir. Düzeltme olmadan yükselişin devam etmesi durumunda ise fiyatların 4.00 TL üzerine oturması beklenerek, bu seviyenin altında zararı kesmek kaydıyla alım denenebilir. Fiyatların 4.00 TL üzerine oturması durumunda 4.40 ve üzerinde 4.70 seviyeleri hedeflenebilir. İŞ C, ENDEKSİN ÜZERİNDE GETİRİ SAĞLAYABİLİR Küresel piyasalarda yaşanabilecek yeni bir yükseliş dalgasında, prim potansiyeli en yüksek hisselerden biri de İş Bankası olarak karşımıza çıkıyor. İş C’de son dönemde 4.90’dan 4.10’a kadar gerileme sonrasında yeni bir yükseli potansiyeli oluşmuş durumda. 4.70 seviyesi önemli bir direnç konumunda. Bu seviyenin kırılması yeni bir trendin başlamasını sağlayabilir. Bu nedenle yapılacak alımlarda bu seviye takip edilmeli ve olası yükselişlerde 5.00-5.50 aralığında kademeli olarak nakde geçilmelidir. Fiyatların 4.45 seviyesinin altına yeniden sarkması durumunda ise oluşacak zarar kesilmelidir. İş C’de küresel piyasalarda yaşanabilecek yeni bir yükseliş hareketinde, endeks üzerinde getiri potansiyeli olduğunu düşünüyoruz. BANK ASYA’DA HAREKETİN DEVAMI GELEBİLİR Krizin hisse fiyatlarına en sert yansıdığı bankalardan biri de Asya Katılım Bankası oldu. 2008 başlarında 4.5 YTL’den işlem gören hisse, 2009’un aynı döneminde 1 YTL seviyelerine kadar gerilemişti. Buradan başlayan tepkide dip seviyelere göre yaklaşık yüzde 100 prim yaptı. Zirveye uzaklık göz önüne alındığında tepkinin devam etme olasılığı yüksek görülüyor. Teknik olarak baktığımızda da iyi bir trend yakalayan Bank Asya, tüm düşüşü kapsayan fibonacci analizinde tepkide yüzde 23.6’lık ilk direnç bölgesini aşıp, bu bölgede yatay bir kanal oluşturdu. Bu kanalın yukarı kırılması durumunda, fibonacci seviyelerinden ikincisi ve daha da önemli olan yüzde 38.2’ye doğru bir hareket daha gerçekleşebilir. Bu da 2.30 seviyesini işaret ediyor. Şu anki (1.90 civarı) fiyatlardan yapılacak alımlarda ilk olarak 2.00 seviyesi izlenmeli. Bu seviyenin aşılması durumunda pozisyonlar 2.30 seviyesine kadar olabilecek bir hareket için taşınabilir. Aksi takdirde grafikte kırmızı çizgiyle gösterdiğimiz yukarı yönlü trend kırıldığında pozisyonlar kapatılmalı. Biraz daha orta vadede düşünenlerse stop loss seviyesi olarak 1.70’i alabilir. KARAR VERMEDEN ÖNCE... Başta yaptığımız uyarıyı bir kez daha tekrarlamak istiyoruz. Yukarıda analizlerini yaptığımız banka hisselerinin; global ekonomiden, Türkiye’nin özel şartlarından ve daha da önemlisi ait oldukları banka endeksinden çok fazla bağımsız davranamayacakları unutulmamalı. Bizim bu hisselerin analizini yapmamızın nedeni, global ekonomide başlayabilecek yeni bir harekette, endeks üzerinde getiri potansiyeli olduğunu düşündüğümüz banka hisselerini sizlerle paylaşmaktı. Bu nedenle, en başta yaptığımız S&P banka endeksi ve İMKB banka endeksi analizleri de göz ardı edilmemeli.