ALPER TURGUT / [email protected] PARA DERGİSİ DÖVİZ piyasalarında uzunca bir süredir sakin seyir dikkat çekiyor. Bir yanda ekonomiye ilişkin beklentiler ve olumsuz veriler, bir yanda son 45 yılın en düşük seviyelerine gerileyen enflasyon verileri, diğer yanda da Merkez Bankası’nın faiz politikaları dolar kurunun dar bir alana sıkışmasına neden oldu. Dolar kuru 1.50-1.55 lira aralığında gidip geliyor. Bu da doların yön aradığı yorumlarını beraberinde getiriyor. 1.50 lirayı aşağı kırarsa düşüş, 1.55’yi yukarı yönlü kırarsa yükseliş beklentisi var. Peki bu beklentilerden hangisinin gerçekleşme ihtimali daha yüksek? Yani dolar kuru gerileyecek mi yoksa yükselecek mi? Yaz döneminde TL mi daha güçlü olacak yoksa dolar mı? Bu soruları bu hafta uzmanlara sorduk. IMF BEKLENTİLERİ ZAYIFLADI Piyasalarda bir yandan bu sorulara cevap aranırken, bir yandan da hükümetin IMF’yle anlaşma yapıp yapmayacağı tartışılıyor. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, geçen haftanın sonlarına doğru yaptığı açıklamada “IMF olmazsa ölecek miyiz” diyerek, “anlaşma olmayabilir” mesajını verdi... IMF’yle hükümetin yeni bir stand-by imzalayıp imzalamayacağı tartışıla dursun, Türk halkı sessiz sedasız dolar toplamaya başladı. Son 2 aylık dönemde banka dolar hesaplarında 3.6 milyar liralık artış oldu. Doların mevcut seviyelerini fırsat bilen yatırımcılar, maliyeti düşük biçimde dolar satın almaya başladılar. Neredeyse bir yıldır IMF’yle anlaşmayı bekleyen döviz piyasalarında beklenti son aylarda tersine döndü. IMF’yle anlaşmanın geçen yılki yerel seçimlerden sonra yapılacağına dair büyük bir beklenti oluşmuştu. Ancak şimdi piyasalar IMF’yle anlaşma yapılmayacağını satın alıyor. Çünkü son zamanlarda hükümet üyeleri tarafından yapılan açıklamalar, Türkiye’nin IMF’siz yola devam edilebileceği yönünde beklentileri güçlendirdi. Bu beklentinin de dolar kurunu yaz ayları sonrasında yukarı doğru sürükleyeceği konuşuluyor. Kısacası uzunca bir süredir dolar kurunu baskı altına alan IMF beklentisi son gelişmelerle beklentileri değiştirebilir. Bono faizlerinin son bir ayda yüzde 11’den 13’e kadar yükselmesi de dolara talebin artmasına neden oldu. Çünkü bono ve tahvil satışı yapanlar dolara yatırım yapıyor. Son dönemlerde dolar mevduatları artmaya başlasa da yaz aylarında özellikle turizm gelirlerinin artması yani ülkeye dolar girişinin hızlanması kısa vadeli olarak kuru bir miktar aşağıya çekebilir. Ama genel beklenti, Türkiye’nin yola IMF’siz devam etmesi halinde kurların yükseleceği yönünde. 1.75 TL BEKLENTİSİ Nisan ayı başında 1 dolar 1.55 -1.60 lira arasında işlem görüyordu. Daha sonra artan döviz talebi doları 1.66 liraya kadar taşıdı. Yaz aylarıyla birlikte ise dolar kuru 1.50-1.55 lira aralığından işlem görmeye başladı. IMF’yle Türkiye arasında yapılacak stand-by anlaşması ve 50 milyar dolar kredi geleceği söylentileri dolar üzerinde baskı oluşturuyordu. Bu beklenti doları son haftalarda 1.50 seviyelerine kadar gevşetmişti. Kurların düşeceği beklentisiyle işlem hacimleri ve dalgalanma da giderek azaldı. Anadolu Yatırım Teknik Stratejisti Halil Reçber, doların son 1.5 aylık dönemde farklı para birimlerine karşı ortalama yüzde 13 değer kaybettiğini hatırlatıyor. Doların TL karşısında güçlü duruşunu koruduğunu düşünen Reçber, “Piyasalar IMF’siz bir senaryoya hazırlık yapıyor. Yukarı yönlü hareketin başlamak üzere olduğunu söyleyebilirim. Önümüzdeki 2 haftalık süreçte dolar kuru 1.58 lirayı geçebilir” diyor. Halil Reçber’in yaz aylarında dolar kurunun nasıl şekilleneceği konusundaki yorumu ise şöyle: “Orta vadede kur 1.58 lirayı geçerse 1.61-1.68 bandına doğru bir hareket yaşanabilir. Eğer 1.68 lira geçilirse 1.75’e doğru yükseliş görebiliriz. Bu seviyelere ağustos başında geleceğimizi düşünüyorum.” GÖRÜŞLER Murat SAĞMAN / Finansbank Özel Bankacılık Müdürü “Yönü belirleyecek iki senaryo var” Normal dönemlerde yaz mevsimi boyunca döviz girişi çok olduğundan kur üzerinde baskı olmaz. Piyasalar yaz dönemini rahat geçirir. Ancak bu kez durum farklı. Doların orta vadedeki yönünü belirleyebilmemiz için 2 ayrı senaryomuz var. Birincisi senaryoya göre, yaz nedeniyle yurtdışından döviz girişi oluyor ve bu devam edecek. Bu durum belki dolarda bir miktar gevşemeye yol açar. Fakat bunun ötesinde doları yukarı götürebilecek 2 farklı faktör var. Bu faktörleri de IMF ve yurtdışı piyasalar olarak sıralayabiliriz. Yurtdışı piyasalar kötüleşir ve IMF anlaşması imzalanmazsa dolarda yukarı hareket başlar. Ancak doların tam olarak nereye gidebileceğini söyleyebilmemiz için belirsizliklerin azalması gerekiyor. İkinci senaryoya göre ise paritenin etkileri de oldukça önemli, ABD ciddi biçimde para bastı. Bu da doların değerini düşürürken euro’yu yükseltiyor. Parite 1.43-1.45 aralığına gelebilir. Parite yükselmeye devam ederse iç piyasada da dolarda aşağı hareket başlayabilir. Hatırlanacağı gibi İngiltere’nin notu düşürüldü. Aynı şey ABD’nin de başına gelirse, tahminime göre 1 dolar 1.50 liraya gerileyebilir. Bence şimdilik birinci senaryo daha baskın görünüyor. Piyasaların IMF anlaşmasına inancı devam etseydi, kur şimdiye kadar 1.50 liranın altına inebilirdi. Ancak bu inanç giderek azaldı. Dolar yaz sonuna kadar yüksek seviyelere ulaşabilir. Üzeyir DOĞAN / Kapital Menkul Değerler Analisti “Paritedeki düşüş doları 1.60’ın üzerine çıkarır” Dolar/TL kuru üzerinde euro/dolar paritesi de önemli rol oynuyor. Geçen yıl 1.60 doları gören euro/dolar paritesi daha sonra yeniden 1.20’li seviyelere geriledi. Son 6 aylık dönemde ise bu dip seviyelerle 1.45 dolar aralığındaki hareketler dikkat çekiyor. İçinde bulunduğumuz haziran ayına yine 1.40 seviyesinin üzerini test ederek başlayan paritede, özellikle 1.45’in üzerindeki hareketlerin bugünkü şartlar altında çok fazla kabul görmediği görülüyor. Paritede yeni bir yükseliş hareketinin başlayabilmesi için bahsettiğimiz bu 1.45 direncinin aşılması gerekecek. Ki şimdilik bu olasılığı düşük görüyoruz. Paritede önümüzdeki günlerde 1.38-1.45 dolar aralığındaki seyir bir süre daha devam edecek. Bu banttan çıkış yeni yön konusunda belirleyici olacaktır. Paritenin 1.38’in altına yeniden sarkması ise yeni bir düşüş trendinin habercisi olacaktır. Bu nedenle bu seviye iyi izlenmeli. Paritedeki bu yönde bir gerilemenin başlaması dolar/TL kurunda da önemli bir sıçramanın başlamasına neden olabilir. Bu durumda kurun yeniden 1.60’ın üzerine hareket ettiğini görebiliriz. Her ne kadar düşük bir ihtimal olarak görsek de paritenin 1.45’in üzerine hareketlenmesi, kurda 1.50 liranın altındaki seviyeleri gündeme getirebilir. Paritede yaz aylarını da içine alacak orta vadeli beklentimizse genel olarak hareketin bahsettiğimiz 1.45 seviyesinin altında, zayıf bir görünüm sergilemesi yönünde.