Ayfer ARSLAN / Akşam Yüksek faizler ve belirsizlik nedeniyle banka kredisinden uzak duran şirketler tahvil ihracına da pek sıcak bakmıyor. İhraç maliyetleri özel sektör borçlanma araçlarının önündeki en önemli engel. Risk primi, kotasyon ücreti, saklama ücreti, kayda alma ücreti ve stopaj gibi maliyet unsurları alt alta toplandığında 100 milyon TL'lik tahvil ihracının ortalama maliyeti yüzde 12.45'e geliyor. Bugüne kadar sadece 6 şirket tahvil ihracı yoluyla finansman ihtiyacını karşılarken, Koç Tüketici Finansman ise 100 milyon TL'lik yeni bir halka arz için SPK'ya başvuruda bulundu. Sermaye piyasasından bugüne kadar Koç Tüketici Finansman'ın yanısıra Koç Fiat Kredi Tüketici Finansmanı A.Ş., C Faktoring, Creditwest Factoring A.Ş., Altınyıldız Mensucat ve Konfeksiyon Fabrikaları A.Ş ve TEB tahvil ihracı yoluyla borçlandı. İHRAÇ MALİYETLERİ YÜKSEK Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Nevzat Öztangut, devletin azalan borçlanma ihtiyacı ve ekonomik istikrar ile beraber düşen reel faiz oranlarının, özel sektör borçlanma araçlarının ihracı önündeki önemli bir engeli ortadan kaldırdığını hatırlattı. Öztangut, ancak olumlu gelişmelere rağmen ihraç maliyetlerinin, özel sektör borçlanma araçlarının önündeki en önemli engel olarak kalmaya devam ettiğini belirtti. Öztangut, "Özel sektör borçlanma senetlerinin yatırımcıya sunacağı getiri, yatırımcı talebini çekebilmek için mevduat ve kamu borçlanma senetlerinin üzerinde, arz tarafında ise ihraççıyı özendirebilmek için kredi maliyetlerinin altında olmalıdır. Bu aralığın dışında kalan oranların ortaya çıkması, özel sektör borçlanma araçları piyasasının gelişmesini engelleyecektir" dedi. İKİNCİ EL PİYASASI GELİŞMEMİŞ Tahvil piyasasındaki diğer problemlere de işaret eden Öztangut, şöyle devam etti:"Çıkardığınız tahvili satabilmeniz için belli bir müşteri kitlesine sahip olmanız lazım. Bu da daha ziyade bankalarda var. Banka da BDDK kurallarına göre ihraçcı şirketin tahvilini aldığınız zaman grup kredileri içinde görünüyor. Örneğin X şirketinin çıkardığı tahvili, o şirkete açılan kredilerin içinde görünüyor. Dolayısıyla bir nevi banka ile ihraçcı arasında kredi ilişkisinin bir parçası gibi devam ediyor. Diğer tarafta ikinci el piyasası da çok gelişmiş değil. Bunun gelişmesi, tanınması zaman alacaktır. Maliyet açısından ise yüzde 1-2'ler bile bugünkü ortamda önemli olduğuna göre tahvil daha avantajlı. Aynı zamanda daha uzun bir finansman aracı." Kutu: Koç Tüketici: 18 ay vadeli kredi yok Son 3 yıl içindeki altıncı tahvil ihracına hazırlanan Koç Tüketici Finansmanı Genel Müdürü Kürşad Öçel, tahvil ihracının banka kredisine göre en büyük avantajının bir defada büyük montanlı ve uzun vadeli kaynak yaratması olduğunu söyledi. Öçel, "Tahvil ihracı yoluyla hem bir defada 100 milyon TL'lik kaynak bulma imkanını yakalamış oluyoruz hem de 18 ay vadeli borçlanıyoruz. Oysa şu anda 18 ay vadeli kredi imkanı yok. Maliyet devlet tahvilinin bir miktar üzerinde bir marjla oluşuyor. Banka kredileriyle birebir kıyaslamak doğru değil. Tahvilin o tarihteki fiyatına göre değişebiliyor. Piyasaya baktığınızda bazı bankalarda daha ucuz daha pahalı fiyatlarla karşılaşabiliyorsunuz" diye konuştu. Kutu: Tahvil ihracının maliyet unsurları *Kayda Alma Ücreti: Sermaye Piyasası Kurulu, özel sektör borçlanma araçlarında ihraç tutarı üzerinden %0,2 oranında kayda alma ücreti alıyor. Bu kesinti devlet borçlanmalarında yok. *Kotasyon Ücreti: Özel sektör borçlanma araçlarının İMKB'ye kote ettirilmesi de bir maliyettir. Kotasyon ücreti nominal ihraç tutarının %0,1'i olarak belirlenmiştir. Ancak kotasyon ücretinin 1.000 YTL'den az, 10.000 YTL'den fazla olmaması şartı getirilmiştir. *Saklama Ücreti: Merkezi Kayıt Kuruluşu saklamaya konu olan özel sektör tahvillerinden nominal değer üzerinden yıllık onbinde 1,5 (=%0,015) oranında saklama ücreti alıyor. *Bu maliyet unsurlarına ek olarak banka garantisi (istenirse), derecelendirme maliyeti (istenirse), aracılık maliyeti, yüklenim maliyeti gibi maliyet unsurları da mevcut. Ancak, bunlar piyasa ve rekabet koşulları çerçevesinde değişkenlik gösterdiğinden kesin tutarları bilmek mümkün değil. Kutu: 100 milyon TL'lik tahvil ihracının maliyeti ----------------------------------------------------- Brüt Hazine Bonosu Faiz Oranı 11.11% Net Hazine Bonosu Faiz Oranı 10.00% Şirketin Risk Primi 1.00% Yatırımcının Şirketten Beklediği Getiri 11.00% Stopaj 10.00% Şirketin Tahvilinin Brüt Faiz 12.22% SPK Harcı 0.20% İMKB Kotasyon Ücreti 0.10% Saklama Ücretleri 0.015% İhraç Boyutu (TL) 100,000,000 Şirketin Ödediği Brüt Faiz 12,222,222 Stopaj 1,222,222 Yatırımcıya Ödenen Net Faiz 11,000,000 SPK Harcı 200,000 İMKB Kotasyon Ücreti 10,000 Saklama Ücretleri 15,000 Toplam 12,447,222 Borçlanma Maliyeti (%) 12.45% Kaynak: TSPAKB *Tablo 100 milyon TL'lik örnek bir ihracın toplam maliyetini gösteriyor. *Risksiz net faiz oranı yüzde 10 olarak kabul edilmiştir. *Senet ihraç edecek olan şirketin yüzde 1'lik bir risk primine sahip olduğu varsayılmıştır. *Yatırımcılar, bu şirketten net olarak yüzde 11 getiri elde etmeyi bekliyor. Yatırımcıya yüzde 11 net getiriyi sağlayabilmek için şirket, yüzde10 stopajı içerecek şekilde bononun ihraç faizini yüzde 12,22 olarak belirlemek durumunda. Bu ihracın 12,22 milyon TL'si şirket tarafından brüt faiz olarak ödenecek. Ayrıca kotasyon, saklama ücreti, stopaj gibi maliyetler sonucu şirket, 100 milyon YTL'lik borçlanma aracı ihracı için toplamda yaklaşık 12,4 milyon TL'lik bir gidere katlanıyor.