TÜRKİYE’DEKİ bankalar son yıllarda kelimenin tam anlamıyla gerçek bankacılık faaliyetlerine yönelmeye başladılar. Yabancı bankaların sektördeki ağırlığının artması da bu süreci hızlandırdı. Böylece bankacılık sektöründe iş yapış tarzı da yeniden tanımlanmış oldu. Bu yeni süreçte dikkat çeken en önemli gelişme ise eskiye oranla birçok bankacılık hizmetinin ücretli hale getirilmesi oldu. Bankalar, eskiden müşterilerine birçok hizmeti ücretsiz olarak sunuyordu. Ücret ve komisyon gelirlerinin öneminin artması üzerine artık neredeyse her hizmetten ücret ve komisyon alınmaya başladı. Aslında Türk bankaları ücret ve komisyon gelirlerinin önemini yeni yeni kavramaya başladı. Çünkü hem faizler eskiye oranla yüksek değil hem de kar marjları eskiye oranla daraldı. Ayrıca, yeni dönemde ücret ve komisyon gelirleri gerçek müşterilerden elde edildiği için bilançolarda “kaliteli kar” olarak değerlendiriliyor. Faiz gelirleri ise yüksek de olsa kaliteli kar olarak görülmüyor. KOMİSYONLARIN ÖNEMİ ARTTI Bankaların ücret ve komisyon gelirleriyle operasyonel giderlerinin ne kadarının karşılandığı da bilançolarda takip edilen önemli bir veri haline geldi. Bu verinin iyi olması için, ücret ve komisyon gelirlerinin artması, operasyonel giderlerinse azalması gerekiyor. Peki biz bunları neden anlatıyoruz? Bankalar yeni yılda ATM’lerde para çekme işlemlerinden aldıkları ücretleri sessiz sedasız artırdı da ondan... Evet, artık Altın Nokta ve Ortak Nokta adıyla 24 bankanın ortak kullanıma açtığı ATM makinelerinde bırakın para çekmeyi, bakiye öğrenmek için bile komisyon ödüyoruz. Bazı bankalar ortak kullanıma açık ATM’lerden yapılan işlemlere uygulanan komisyonları kendileri üstlenirken, bazıları tüm maliyeti müşterinin sırtına yüklüyor. Türkiye’de yaklaşık 22 bin ATM’den (otomatik para çekme makinesi) her türlü işlem yapmak ücretli. Yani bankaların ortak kullanıma açtığı makinelerden işlem yaparken, gizli komisyona dikkat edilmesinde fayda var. 5’i Altın Nokta, 19’u Ortak Nokta olmak üzere toplam 24 bankanın ortak kullanıma açtığı ATM makinelerinde işlem yaparken dikkatli olmakta fayda var. Çünkü işlem sırasında uygulanan komisyonla ilgili herhangi bir uyarı yapılmaması, müşterilerin “ekstre şoku” yaşamasına neden olabiliyor. Nasıl mı? Örneğin, hesabınızda 50 TL’niz var. Bunu hesabınızın olduğu bankanın ATM’sinden değil de Ortak Nokta üyesi başka bir bankanın ATM’sinden çekmek istiyorsunuz. Ama bu paranın tamamını çekemiyorsunuz. Çünkü hesabınızda bu işlem için bankaya ödemeniz gereken ekstra 4 TL daha olmak zorunda. PARA ÇEKME MALİYETİ 4 LİRA Akbank, Garanti Bankası, Vakıfbank, Fortis, ve Yapı Kredi’nin birlikte oluşturduğu “Altın Nokta” ATM’lerinden Türkiye genelinde halen 7 bin 642 tane bulunuyor. 1998 yılında oluşturulan “Ortak Nokta”ya ise 19 banka üye. HSBC, Halk Bankası, Bank Asya, Albaraka Türk, Denizbank, Finansbank, ING Bank, Citibank, Kuveyt Türk, TEB, Tekstilbank, Eurobank Tekfen, Türkiye Finans Katılım Bankası, Alternatifbank, Anadolubank, Turkish Bank, Millennium Bank, Şekerbank ve T-Bank’ın oluşturduğu “Ortak Nokta”nın ATM sayısı ise 8 bin 674 adet. Ziraat Bankası ve İş Bankası ise ATM ağını diğer bankalarla paylaşmıyor. Kart kullanıcılarının tüm ATM’lerden bakiye sorup para ve nakit avans çekebilmesini sağlayan bu sistemlerde, genel bir komisyon tarifesi yok. Ancak ATM sayısı fazla olan bankaların ücretlerinin daha yüksek olduğu görülüyor. Örneğin, Akbank’a ait bir banka (debit) kartıyla Altın Nokta üyesi olan Garanti Bankası, Fortis, Yapı Kredi, Vakıfbank’a ait bir ATM’den para çektiğinizde 4 TL ekstra ödeme yapmanız gerekiyor. Üstelik para çekmeden ya da çektikten sonra kontrol amacıyla “Bakiyeye de bakayım” derseniz 1 lirayı daha gözden çıkarmak zorundasınız. Aynı şekilde, Garanti Bankası kartıyla bu bankaların ATM’sinden para çekmenin bedeli de 4 lira. Söz konusu 5 banka arasında en az kesinti Vakıfbank kartlarına yapılıyor. Vakıfbank’a ait bir kartla Akbank, Garanti, Fortis ve Yapı Kredi ATM’lerinde para çekildiğinde 3 TL kesinti yapılıyor. Bakiye görüntüleme ücreti ise 50 kuruş. Yapı Kredi kartlarından ise bakiye görüntüleme ücreti alınmıyor. Bu ücreti banka kendisi üstleniyor. Altın Nokta üyesi bankalardan Fortis’in debit kartıyla para çekildiğinde ödenmesi gereken ücret 3 TL 50 kuruş. Bakiye görüntüleme için 50 kuruş kesinti yapılıyor. Yapı Kredi kartları için de 3 TL 50 kuruş ücret kesintisi yapılıyor. ORTAK NOKTA’DA KESİNTİLER DAHA AZ Altın Nokta üyesi bankaların ATM’leri arasındaki kesintiler 3-4 lira arasında değişirken, Ortak Nokta üyelerinin daha az komisyon aldığı görülüyor. Ancak burada da çekilen miktar üzerinden belirli komisyon alınıyor. Ortak Nokta üyesi bankalar arasında en fazla komisyon Citibank müşterilerinden kesiliyor. Örneğin, Citibank kartıyla Ortak Nokta üyesi bankaların ATM’lerinden para çektiğinizde miktarın yüzde 3’ü kadar kesinti yapılıyor. Finansbank’ın kartıyla Ortak Nokta’dan bakiye sorgulamanın maliyeti 50 kuruş. Aynı katla diğer banka ATM’lerinden para çekilmesi halinde sabit 3 lira kesinti yapılıyor. Bank Asya, Denizbank, Kuveyt Türk ve Tekstilbank kartlarıyla diğer bankaların ATM’lerinden para çekilmesi durumunda çekilen tutarın yüzde 1’i kadar komisyon alınıyor. Ayrıca sabit ücret kesintisi de yapılıyor. Örneğin, Bank Asya kartıyla çekilen parada yüzde 1 komisyona ilave olarak 60 sent sabit ücret kesintisi uygulanıyor. Bakiye görüntüleme ücreti ise 15 sent. BAZI BANKALAR YANSITMIYOR Ortak Nokta üyesi bazı bankalarsa kendi banka kartlarıyla diğer bankaların ATM’lerinden para çekildiğinde ücreti müşteriye yansıtmıyor. Bunlar da Alternatifbank, Albaraka Türk, Anadolubank, Eurobank Tekfen, T-Bank, Şekerbank, Millennium Bank ve ING Bank şeklinde sıralanıyor. Farklı bankaların ATM'lerinden yapılan işlemlerde hesaplara yansıtılan komisyon bedelleriyle ilgili herhangi bir uyarıda bulunulmuyor. Müşteriler, bu bedelleri hesap ekstresinde “farklı şubede işlem bedeli” olarak görebiliyor. Bankacılar, fiyat tarifesindeki farklılıkları bankaların ATM sayısına bağlıyor. ATM sayısı az olan bazı bankaların, yeni cihaz yatırımı yapmak yerine diğer bankaların yansıttığı ücretleri üstlenme yoluna gittiği belirtiliyor. TABLO Hangi bankanın kartına ne kadar komisyon uygulanıyor? Banka Üye olduğu ATM sistemi Nakit çekme komisyonu Bakiye öğrenme komisyonu Akbank Altın Nokta 4 TL 1 TL Garanti Bankası Altın Nokta 4 TL 50 kuruş Yapı Kredi Altın Nokta 3.5 TL Bakiye sorgulama ücretsiz Vakıfbank Altın Nokta 3 TL 50 kuruş Fortis Bank 3.5 TL 50 kuruş Halk Bankası Ortak Nokta Çekilen tutarın % 1’i artı 1 TL 20 kuruş Bank Asya Ortak Nokta Çekilen tutarın % 1’i artı 60 sent 15 sent HSBC Bank Ortak Nokta Çekilen tutarın yüzde 1.5’i artı 2 TL Bakiye sorgulama ücretsiz Denizbank Ortak Nokta Çekilen miktarın % 1’i Bakiye sorgulama ücretsiz Finansbank Ortak Nokta 3 TL 50 kuruş ING Bank Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor Citibank Ortak Nokta Çekilen tutarın yüzde 3’ü Bakiye sorgulama ücretsiz Kuveyt Türk Ortak Nokta Çekilen tutarın % 1’i artı 60 sent 15 sent TEB Ortak Nokta 2.5 TL 50 kuruş Tekstilbank Ortak Nokta Çekilen tutarın % 1’i artı 1.5 TL Bakiye sorgulama ücretsiz Eurobank Tekfen Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor Türkiye Finans Katılım Bankası Çekilen tutarın yüzde 1.5’i Bakiye sorgulama ücretsiz Alternatifbank Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor Anadolubank Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor Millennium Bank Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor Şekerbank Ortak Nokta Banka üstleniyor Banka üstleniyor ALPER TURGUT / [email protected]