Yazdır
Yüksek enflasyon, hayat pahalılığı, kredilere uygulanan makroihtiyati önlemler, düşen alım gücü ve enflasyonun altında kalan maaş zamları hem bireyleri hem de şirketleri eksi hesaplara yönlendirdi. Halk arasında ‘eksi hesap’ olarak bilinen Kredili Mevduat Hesabı (KMH) Eylül 2022’de devreye alındığında 57 milyar lira kullanılmıştı. Risk Merkezi verilerine göre, aradan geçen üç yılda hesaptan kullanılan kredi 670 milyar liraya yükseldi.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre ise bu miktar çok daha yüksek. Hem ticari hem bireysel KMH 21 Kasım haftasında 929 milyar 518 milyon liraya fırladı. Bunun 222 milyar 949 milyon lirası taksitli ticari kredilerden, 706 milyar 569 milyon lirası tüketici kredilerinden oluşuyor.
Yani eksi hesaptan kullanılan fatura 3 yılda 15 kat artış gösterdi. TBB verilerine göre, KMH’leri kullananların sayısı Eylül 2022 ile Eylül 2025 arasında yüzde 19 artışla 31.2 milyon kişiye fırladı. Geçen yıl sonuna göre KMH kullanan kişi sayısı 1.6 milyon artış gösterdi. Dar gelirli kesim geçinmek için KMH’ye yüklenirken kişi başına düşen borç tutarı daha hızlı artış gösterdi. 2022 Eylül’de kişi başına ortalama KMH 2 bin 149 liraydı, bu yıl aynı dönemde bu miktar 19.358 lira artışla 21.507 liraya yükseldi. Kişi başına ortalama borç miktarı 2024 sonunda ise 12.339 lira civarındaydı. Bu yıl daha ciddi ekonomik krizle boğuşan vatandaş sadece 9 ayda bile eksi hesaptan 9 milyar 168 milyon lira borçlanmak zorunda kaldı.
Ödeyemiyorlar
Nefes'ten Şehriban Kıraç'ın haberine göre, kredilerde yaşanan geri ödeme krizi, KMH’lerde de yaşanmaya başladı. Vatandaş KMH borcunu da ödeyemez duruma geldi. Tasfiye olunacak KMH’lardaki kredi miktarı 2024 Eylül’de yüzde 2.5 civarındayken bu yıl aynı dönemde miktar yaklaşık 2 puanlık artışla yüzde 4.2’ye yükseldi. Tasfiye olunacak KMH tutarı eylül ayı itibarıyla 25 milyar lirayı aştı. KMH’ta tasfiye olunacak kredilerin en yüksek olduğu il yüzde 11.9 ile Diyarbakır, yüzde 10.6 ile Mardin ve yüzde 9.5 ile Şanllıurfa oldu. KMH kullanımı en hızlı büyüyen il yüzde 136 artış ile Tunceli oldu. Ancak son 12 ay içerisinde KMH kullanımı en hızlı artan 10 il içerisinde 6 Şubat Depremlerinin vurduğu 5 ilin olması dikkat çekti.
Yüksek faizle borçlanma
Eylül 2022’de toplam krediler içinde KMH payı yüzde 1.5’ti. O dönemde KMH miktarı 104 milyar 869 milyon liraydı. Şu anda ise bireysel ve ticari kredili mevduat hesaplarının toplam bakiyesi tüm sektörün toplam kredi bakiyesi içindeki payı yüzde 4’ü aşıyor. Bu miktar son 3 yılda 8 katı aşan artışa işaret ediyor.
Yüksek faiz oranlarına rağmen kolay erişilebilir olması ve anlık nakit ihtiyacını karşılaması, bu hesaplara ilgiyi artırıyor. Hesapta bakiye bulunmadığında otomatik devreye giren ve günlük faiz işletilen KMH’ler, hesaba para girişi olduğunda otomatik tahsil ediliyor. KMH hesaplarına uygulanan faiz oranı yüzde 4.5 düzeyinde bulunuyor, azami gecikme faiz oranı da yüzde 4.8 olarak uygulanıyor. Borçlanmaya ayrıca Banka Sigorta Muamele Vergisi ve Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu da eklenince faiz oranı daha da artıyor.
Esnaf kredilerinde borçsuzluk şartı
Maaşlar yetmiyor, 40 milyon kişi kredi kartı borçlusu
SGK borçlanmasında çifte avantaj: Dikkat son 6 hafta
BDDK açıkladı! En borçlu il Ankara