Yazdır
Yurt dışı yerleşiklerin Türkiye’deki gayrimenkul alımları ile Türklerin başka ülkelerde yaptığı alımlar arasındaki denge tamamen tersine döndü. Türk yatırımcıların yurt dışına gayrimenkul için aktardığı kaynak, yabancıların Türkiye’ye getirdiği döviz hacmini belirgin şekilde geride bıraktı. Naki Bakır'ın Dünya’daki yazısına göre, Türklerin dışarıya yönelişinde son yıllardaki ekonomik ve sosyolojik değişimlerin etkisi dikkat çekiyor.
Yurt dışına yönelim hızlandı, yabancı ilgisi zayıfladı
Son on yılda vatandaşlık imkânı sayesinde hızla artan yabancı gayrimenkul alımları, Türkiye’nin cari dengesinde önemli bir gelir kalemi haline gelmişti. Ancak son dönemde bu ilgi belirgin biçimde azaldı. Buna karşılık Türklerin yurt dışı taşınmaz alımları hızla artarak yılın ilk dokuz ayında 77 milyar TL’ye, son bir yılda ise 100 milyar TL’ye yaklaştı.
Merkez Bankası’nın ödemeler dengesi verilerine göre yabancılar eylülde Türkiye’den 180 milyon dolarlık taşınmaz alırken, Türklerin yurt dışı alımları aynı ayda 211 milyon dolara ulaştı. Ocak-eylül döneminde yabancıların Türkiye alımları 1 milyar 599 milyon dolar olurken, Türklerin yurt dışı alımları 1 milyar 997 milyon dolarla bunu geçti. Son bir yılda da 2 milyar 233 milyon dolarlık yabancı alımına karşılık Türklerin alımları 2 milyar 624 milyon doları buldu.
Yabancı talebindeki düşüşün nedenleri
Türkiye hâlâ yabancılar için cazip bir gayrimenkul pazarı olsa da önceki yıllardaki hızlı giriş dönemi geride kaldı. 2016 ve 2017’de yapılan düzenlemelerle gayrimenkul alımı karşılığında vatandaşlık verilmesi, Orta Doğu başta olmak üzere geniş bir coğrafyadan Türkiye’ye talep yaratmıştı. 2018’de vatandaşlık için gereken asgari taşınmaz bedelinin 250 bin dolara düşürülmesi bu ilgiyi artırmıştı.
Ancak vatandaşlık eşiğinin daha sonra 400 bin dolara yükseltilmesi, 5 yıl satmama şartının dolmasıyla birlikte özellikle 2023 sonrası yabancıların aldıkları konutları birbirlerine devretmeye başlaması, bölge ülkelerindeki istikrarsızlıkların azalması ve göç hareketliliğindeki yavaşlama talebi sınırladı.
2022’den sonra ibre tersine döndü
Merkez Bankası verilerine göre yabancıların Türkiye’den gayrimenkul alımları 2013’te 3 milyar doları, 2014’te 4 milyar doları, 2018’de ise 5 milyar doları aşmış, 2022’de 6,3 milyar dolarla zirve yapmıştı. Ancak bu rakamlar 2023’te 3 milyar 560 milyon dolara, 2024’te 2 milyar 822 milyon dolara geriledi. Bu yılın ilk dokuz ayında 1 milyar 599 milyon dolar olan alımların yıl sonunda 2 milyar dolar seviyesine doğru inmesi bekleniyor.
Türklerin yurt dışı gayrimenkul alımları ise 2017’de 341 milyon dolardan 2022’de 628 milyon dolara, 2023’te 1 milyar 782 milyon dolara, 2024’te ise 2 milyar 153 milyon dolara çıkmış durumda. Bu yıl ocak-eylül döneminde yüzde 30,9 artışla 2 milyar dolara yaklaşan alımların yıl sonunda 3 milyar dolara ulaşabileceği öngörülüyor.
Yurt dışına aktarılan kaynak 100 milyar TL’ye yaklaştı
Eylül ayındaki yurt dışı alımlarının TL karşılığı, Merkez Bankası'nın o dönemki 41,22 TL'lik ortalama dolar kuru üzerinden 8 milyar 697 milyon lira oldu. Ocak-eylül döneminde bu rakam 76 milyar 904 milyon TL’ye, son bir yılda ise 98 milyar 413 milyon TL’ye çıktı. Böylece Türklerin ekonomik korunma, döviz bazlı yatırım, ikinci yaşam planı gibi nedenlerle son bir yılda yaklaşık 100 milyar TL’yi yurt dışına yönlendirdiği görülüyor.
Türkler neden yurt dışına gidiyor?
Yurt dışında konut alan Türklerin önemli bir kısmı, gelir dağılımındaki değişimle ortaya çıkan yeni varlıklı kesim ile çocuklarının eğitimi ve güvenli yaşam arayışıyla uzun vadeli göç planı yapan ailelerden oluşuyor.
Türklerin yurt dışı gayrimenkul alımını artıran başlıca nedenler şöyle sıralanıyor:
-
Döviz kurlarındaki dalgalanmalar ve enflasyon, yatırımcıyı servetini döviz bazlı varlıklarda korumaya yönlendiriyor. Gayrimenkul bu açıdan güvenli liman olarak görülüyor.
-
Yunanistan, Portekiz, İspanya, Dubai, Karadağ, KKTC gibi ülkelerin yabancılara oturum ve vatandaşlık programları Türk yatırımcı için cazibe oluşturuyor. Özellikle “Golden Visa” programlarına yoğun ilgi var.
-
Dijital platformlar sayesinde yurt dışında gayrimenkul araştırmak ve işlem yapmak kolaylaştı. Sanal turlar, online noter ve tapu işlemleri yaygınlaştı.
-
Türkiye’de enflasyon, faiz oynaklığı, fiyat artışları ve düşen kira getirileri yatırımcıyı alternatif pazarlara yöneltiyor. Avrupa’da istikrarlı kira getirileri, Körfez’de vergi avantajları öne çıkıyor.
-
Eğitim, yaşam kalitesi ve güvenlik beklentileri birçok orta-üst gelirli aileyi yurt dışında ikinci bir konut edinmeye yönlendiriyor.
-
Türk şirketleri de döviz geliri ve uluslararası varlık avantajı için yurt dışına yatırım yapıyor. Bu da toplam hacmi büyütüyor.
-
Konut satışında ekimde yılın zirvesi
Yüzyılın Konut Projesi'ne rekor ilgi
Tepki çeken emlak vergisi artışlarına sınırlama geliyor
Emlak vergisinde rayiç bedele üst sınır geliyor!