Yazdır
FINANSINGUNDEMI.COM
Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından Çarşamba günü yayınlanan yeni Mali İzleme Raporu, küresel mali borcun savaş sonrası dönemde gördüğü en yüksek seviyeye hızla ilerlediği konusunda dikkat çekici uyarılar içeriyor. Fon, 2029 yılı gibi erken bir tarihte, küresel borcun küresel GSYİH'nin yüzde 100'ünü aşarak rekor kıracağı öngörüsünde bulunuyor. Bu tahmin, IMF'nin Nisan ayındaki raporunda dile getirdiği 2030 yılına işaret eden öngörünün de öne çekildiğine işaret ediyor.
Bu tabloyu ağırlaştıran temel etmenler arasında, artan borçlanma maliyetleri, hükümet bütçelerine binen baskı, küresel ölçekte yükselen savunma harcamaları ve yaşlanan nüfus başı çekiyor. IMF'nin dikkat çektiği bir diğer önemli unsur ise, borcun miktarından ziyade taşıdığı maliyet. Küresel finansal kriz ile pandemi arasındaki dönem, faiz oranlarının tarihi düşük seviyede seyrettiği, elverişli bir borçlanma ortamı yaratırken; günümüzde faiz oranlarının yükselmiş olması, geleceğe dair belirsizlikleri artırıyor.
BORÇ YÜKÜ HÜKÜMET BÜTÇELERİNİ ZORLUYOR
Savunma harcamalarındaki artış, doğal afetler, dijital dönüşüm yatırımları, demografik dalgalanmalar ve kalkınma gereklilikleri, devletlerin bütçelerinde fazladan bir yük oluşturuyor. Buna karşın, vergileri artırmak hâlâ hükümetler için politik bir tabu olmayı sürdürüyor. IMF, sürekli artan bütçe açıklarının ve devletlerin gelirlerinden fazla harcama eğilimlerinin, borcun daha da yükseleceğine ve finansal istikrarın tehlikeye gireceğine dikkat çekiyor. "Aşırı yüksek açıklar ve borçlar, sürdürülebilirlik risklerini ve finansal istikrarı tehdit ediyor," uyarısı raporda net şekilde yer alıyor.
EN KÖTÜ SENARYO: YÜZDE 123 BORÇ/GSYİH
Küresel ölçekte borcun en kötü senaryoda 2029 yılında, GSYİH'nin yüzde 123'üne ulaşma riski mevcut. Bu ciddi olasılıklara rağmen, IMF ve Dünya Bankası’nın Washington’daki yıllık toplantılarında, tartışmalar ana olarak büyümedeki yavaşlama, devam eden enflasyon ve olası ticaret savaşları gibi makroekonomik tehditlere yoğunlaşıyor. Mali İzleme Raporu ise, ucuz borçlanma döneminin sona erdiğini ve borç maliyetlerinin artık bütçelerde daha ağır bir yük olduğunu vurguluyor.
KAMU HARCAMALARINDA KRİTİK BASKILAR
IMF ayrıca, kamu harcamalarının büyük bölümünün ücretlere ayrıldığına değiniyor. Özellikle gelişmiş ekonomilerde bütçenin ortalama yüzde 25'i, gelişmekte olanlarda ise yüzde 28'i bu alana gidiyor. "Emeklilik, eğitim, sağlık gibi kalemler genellikle uzun vadeli ve azaltılması zordur," ifadeleriyle, mali manevra alanının kısıtlandığı vurgulanıyor.
ABD’NİN BORÇ SORUNU ALARM VERİYOR
Gelişmiş ekonomiler arasında en büyük borç sorununu ise ABD yaşıyor. Donald Trump döneminde uygulanan gümrük vergilerine rağmen açığın azaltılmasında ilerleme kaydedilemedi. IMF’ye göre, ABD’de kamu borcunun GSYİH’ye oranı 2024’te yüzde 122 iken, on yıl sonunda yüzde 143’e ulaşacak. 2017’de bu oran yüzde 107'nin altındaydı.
SARI KART ALANLAR: İTALYA VE FRANSA
IMF, ABD dışında, özellikle siyasi belirsizliklerin etkili olduğu Fransa ile birlikte İtalya’ya "sarı kart" gösteriyor. İtalya’da borcun 2024’teki yüzde 135 seviyesinden 2030'da yüzde 137’ye yükselmesi beklenirken, Fransa’da ise kamu borcunun on yıl sonunda GSYİH'nin yüzde 130'una yaklaşması öngörülüyor. Fransa’da bu oran 2019’da yüzde 98 iken, 2024’te yüzde 113 olarak kaydedildi.
ÇİN’DE HIZLI YÜKSELİŞ
IMF raporuna göre, Çin’in kamu borcu da önemli bir artış eğilimi gösteriyor. 2016’da yüzde 50’nin altında olan oran, 2024’te yüzde 88’e, 2030’da ise yüzde 116’ya yükselecek.
ALMANYA VE YUNANİSTAN’DA OLUMLU TABLO
Olumlu istisnalardan biri Almanya; büyük yatırım programlarına rağmen, borç/GSYİH oranının 2030’da yüzde 74’ün altında kalması bekleniyor. Yunanistan da 2020’de yüzde 210 olan borç oranını bu yıl yüzde 147’ye çekmiş durumda ve 2030’da yüzde 130 ile sınırlı kalması bekleniyor.
YÜKSEK BORÇLARDA FARKLI RİSK DÜZEYLERİ
Kanada, Çin, Fransa, İtalya, Japonya, Birleşik Krallık ve ABD gibi büyük ekonomilerde kamu borcu GSYİH’nin yüzde 100’üne yakın veya üzerinde. Ancak derin tahvil piyasaları ve politika araçları bu ülkelerde sistemik riskleri azaltıyor. Oysa düşük veya orta gelirli ülkeler için risk çok daha fazla; IMF, 55 ülkenin borç krizinde ya da yüksek temerrüt riskiyle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Oysa bu ülkelerde borç/GSYİH genelde yüzde 60’ı aşmıyor.
POLİTİKA ÖNERİLERİ VE GELECEK İÇİN YOL HARİTASI
IMF, kamu harcamalarının daha verimli kullanılması, özellikle eğitim ve altyapıya öncelik verilmesi gerektiğini savunuyor. Cari harcamaların GSYİH'nin yüzde 1’i kadarının insan sermayesine kaydırılması, gelişmiş ülkede 2050’ye dek yüzde 3’ten fazla bir GSYİH artışı anlamına gelebilir.
IMF’ten 4.5 trilyon dolarlık uyarı: Zemin kayıyor!
IMF Türkiye'nin büyüme tahminini revize etti