Yazdır
6 Şubat 2023'te Türkiye’yi sarsan Kahramanmaraş merkezli büyük depremlerde, Google’ın Android Deprem Erken Uyarı Sistemi beklenen performansı gösteremedi. Şirket, sistemin deprem anında doğru çalışmadığını ve kritik uyarıların milyonlarca kullanıcıya ulaşmadığını açıkladı.
Google'ın algoritmaları doğru çalışsaydı, merkez üssünden yaklaşık 157 kilometre çapındaki bölgede yaşayan yaklaşık 10 milyon kişi, en yüksek uyarı seviyesi olan “Harekete Geç” bildirimini sarsıntı başlamadan 35 saniyeye kadar öncealabilecekti. Ancak bu uyarı, yalnızca 469 Android cihaza gönderilebildi. 500 bin civarında kullanıcı ise daha hafif uyarı olarak tanımlanan “Dikkatli Ol” bildirimiyle yetinmek zorunda kaldı.
Sistem depremin büyüklüğünü yanlış hesapladı
BBC'ye konuşan Google yetkilileri, sistemin başarısızlığının temel nedeninin algoritmanın depremin büyüklüğünü ciddi biçimde küçümsemesi olduğunu belirtti. İlk depremin gerçek büyüklüğü 7,8 olarak ölçülmesine rağmen sistem, bunu 4,5 ila 4,9 arasında varsaydı. Bu da uyarı düzeyinin hatalı belirlenmesine yol açtı.
İkinci büyük depremde de benzer bir sorun yaşandı. Bu kez yalnızca 8.158 cihaza “Harekete Geç”, 4 milyon cihaza ise “Dikkatli Ol” bildirimi gönderildi.
Deprem sonrası yapılan simülasyonlara göre, sistem doğru çalışsaydı toplamda 10 milyon cihaza ciddi uyarı, 67 milyon kullanıcıya da hafif sarsıntı bildirimi iletilebilecekti.
Gece saatlerinde uyarı sesleri hayati önem taşıyordu
Depremin yerel saatle 04:17'de gerçekleşmiş olması, uyarıların etkisini daha da kritik hale getiriyor. Zira insanların büyük kısmı o saatlerde uykudaydı. Harekete Geç uyarısı, telefonun uyku modunu bozarak ekranı tamamen kaplayan bir bildirim ve yüksek sesli alarmla kullanıcıyı uyarıyor. Ancak bu özellik, çok az sayıda kişiye ulaştığı için can kayıplarını önlemede etkili olamadı.
Sahadan aktarılana göre, uyarıyı aldığını söyleyen tek bir kişiye bile ulaşılamadı.
Eleştiriler ve gecikmeli şeffaflık
Google, deprem sonrası yaptığı açıklamalarda sistemin "iyi çalıştığını" öne sürmüş, detaylı teknik analizini ise ancak iki yıl sonra bilimsel bir makaleyle kamuoyuna açıklamıştı. Bu gecikme eleştirilere neden oldu.
Colorado School of Mines'tan Dr. Elizabeth Reddy, süreci şu sözlerle eleştirdi:
“Bu kadar uzun sürmesine kızgınım. İnsanlar hayatlarını kaybetti, sistem ise sessiz kaldı.”
Bilim insanları, test edilmemiş ya da yeterince doğrulanmamış teknolojilere aşırı güven duyulmasının risklerine dikkat çekiyor. Pacific Northwest Seismic Network Direktörü Harold Tobin de bu konuda daha fazla şeffaflık çağrısı yaptı.
Google ise Android Deprem Uyarı Sistemi’nin 98 ülkede aktif olduğunu ve her depremden sonra sistemin geliştirilmeye devam ettiğini belirtti. Ancak BBC’nin Myanmar’daki son depremde sistemin performansına dair sorularına Google'dan yanıt gelmedi.
Google ayrıca, sistemin ulusal uyarı altyapılarının yerine geçemeyeceğini ve sadece bir destek mekanizması olduğunu da vurguluyor.
Depreme hazırlıklı olun: Android ve iOS için deprem uygulamaları
Suriye'de 4.1 büyüklüğünde deprem
